Spessartyn, grossular, andradyt

SKŁAD CHEMICZNY

Krzemian manganu i glinu

WŁASNOŚCI FIZYCZNE:

Nazwa wywodzi się od miejscowości Spes- sart w Niemczech, gdzie odkryto kryształy tej odmiany granatu. Skały, w których występuje ten granat, petrolodzy (tj. uczeni zajmujący się genezą i budową skał) nazwali spessartytami. Spessartyny są pomarańczoworóżowe, pomarańczowoczerwone lub brunatnożółte.

Mają charakterystyczne widmo absorpcyjne, częściowo związane z obecnością manganu. Nie reagują na działanie promieni ultrafioletowych i rentgenowskich. Mają charakterystyczne „koronkowe” lub pierzaste wrostki, które może rozpoznać tylko ekspert. Podobne barwy ma hessonit (odmiana grossularu), lecz występują w nim inne wrostki.

WYSTĘPOWANIE

Okazy o jubilerskiej jakości spotyka się rzadko. Kryształy z Niemiec i Włoch są przeważnie za małe do obróbki. Ładne okazy pochodzą z Australii (Nowa Południowa Walia), Birmy, Madagaskaru, Norwegii i USA (Wirginia i Kalifornia). Kamienie jubilerskie można niekiedy znaleźć w Brazylii, lecz większość pochodzących stamtąd spessartynów jest zbyt ciemna dla celów jubilerskich,

OBRÓBKA I NAŚLADOWNICTWO

Spessartynom nadaje się szlif fasetkowy lub kaboszonowy.

GROSSULAR; GRUPA GRANATÓW

SKŁAD CHEMICZNY: KRZEMIAN WAPNIA I GLINU

WŁASNOŚCI FIZYCZNE: Nazwa grossularu związana jest z jego zieloną barwą i pochodzi od łacińskiej nazwy agrestu. Grossulary są zwykle nieprzezroczyste i mają niewielkie zastosowanie w jubilerstwie; odmiany półprzezroczyste nadają się do szlifowania. Hessonit (kamień cynamonowy) jest odmianę grossularu o barwie żółtawobrązowej do pomarańczowoczerwonej; występują w nim charakterystyczne wrostki, podobne do zawirowań. Całkowicie czysty grossular jest bezbarwny. „Transwalski jadeit” to zbita odmiana grossularu z Afryki Południowej; może być zielony, szary, niebieski lub różowy.

WYSTĘPOWANIE

Hessonit występuje w żwirach zawierających okruchy kamieni szlachetnych w Sri Lance oraz w Brazylii, Kanadzie, Rosji i USA. Zielony grossular znaleziony w Tanzanii i ostatnio w Kenii nazwano tsaworytem.

OBRÓBKA I NAŚLADOWNICTWO

Grossularom można nadawać szlif fasetko- wy lub kaboszonowy. Z „transwalskiego jadeitu”, który zawiera wrostki magnetytu, wykonuje się bardzo atrakcyjne rzeźby.

ANDRADYT

GRUPA GRANATÓW

SKŁAD CHEMICZNY: KRZEMIAN WAPNIA I ŻELAZA WŁASNOŚCI FIZYCZNE

W jubilerstwie są stosowane dwie odmiany andradytu. Jedną z nich jest nieprzezroczysty, czarny melanit, używany do wyrobu biżuterii żałobnej, drugą – zielony demantoid, który barwę swą zawdzięcza obecności chromu. Kryształy melanitu są zwykle 12-ścianami lub 24-ścianami, albo ich kombinacjami. Demantoid jest rzadką odmianą andradytu. Ma większą dyspersję niż diament, lecz jego żywy, zielony kolor maskuje tę właściwość. Jest dość miękki, co ogranicza jego zastosowanie w jubilerstwie. Oglądany przez barwny filtr Chelsea jest czerwony; ma charakterystyczne widmo absorpcyjne z silnym pasmem w czerwieni, związanym z obecnością żelaza. Promienie ultrafioletowe czy rentgenowskie nie wywołują świecenia. Inkluzje w postaci ułożonych promieniście włókienek azbestu wyglądem przypominają „końskie ogony”. Demantoid jest jedynym zielonym kamieniem, w którym takie wrostki występują.

WYSTĘPOWANIE

Jubilerski demantoid pochodzi głównie z Uralu, Występuje również w Zairze i Korei, lecz jego jakość jest gorsza. Melanit pozyskiwany jest we Włoszech i we Francji (w departamencie Hautes-Pyrenees). Żółty andradyt nazwano topazolitem.

OBRÓBKA I NAŚLADOWNICTWO

Andradyty szlifowane fasetkowo stosowane są w jubilerstwie.