Polskie cechy i znaki probiercze

W Polsce obowiązuje prawo probiercze (ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 r.), co oznacza, że wyroby przeznaczone do handlu, podlegają obowiązkowi badania i cechowania przez specjalne organy probiercze.
Wszystkie wyroby z metali szlachetnych, po uprzednim badaniu, powinny zostać opatrzone cechą probierczą , określającą rodzaj metalu szlachetnego oraz próbą, wyrażoną w częściach tysięcznych.
Obowiązkowi cechowania nie podlegają wyroby ze złota lub platyny o masie mniejszej niż 1 gram oraz wyroby ze srebra o masie mniejszej niż 2 gramy w sztuce lub w dwóch sztukach, gdy w obrocie stanowią parę (np. kolczyki). Jednak dla każdego wyrobu z metalu szlachetnego powinna być przypisana jego masa i próba. Nowe wyroby z metali szlachetnych są ponadto oznaczane znakiem wytwórcy. Wyroby pokryte powłoką z metalu szlachetnego lub je przypominające posiadają znaki „metal” lub „met”, które odznaczają je od wyrobów wykonanych wyłącznie z metali szlachetnych.

Na cesze probierczej zawarte są następujące informacje:

rodzaj metalu szlachetnego, z którego wykonany jest wyrób
RYCERZ oznacza wyrób ze ZŁOTA
KOBIETA oznacza wyrób ze SREBRA
GŁOWA KONIA oznacza wyrób z PLATYNY
GŁOWA PSA oznacza wyrób z PALLADU
próbę, czyli informację o zawartości metalu szlachetnego w 1000 jednostkach
oznaczenie miejsca cechowania: B – Bydgoszcz/ G – Gdańsk/ H – Chorzów/
K – Kraków/ Ł – Łódź/ P – Poznań/ W – Warszawa/ V – Wrocław/ Z – Częstochowa

Poniższe znaki obowiązują od 8 maja 2004 r

ZŁOTO (Au, łac. aurum)

Czyste złoto (24 K) jest zbyt miękkie, by wykonane z niego wyroby nadawały się do codziennego noszenia. Z tego powodu złotą biżuterię wykonuje się ze stopów złota i innych metali ( jak srebro, miedź, nikiel i cynk). Liczba stojąca przy K / karacie / wskazuje na zawartość czystego złota w 24 częściach danego stopu, na przykład 14K = 14/24 czyli 58.33% czystego złota. Właściwości metalu pełniącego rolę ‘domieszki” w stopie decydują o jego kolorze – przewaga procentowa niklu daje białą barwę, przewaga miedzi pomaga osiągnąć kolor od czerwonawego do różowego. Niestety, te niezbędne dodatki mogą spowodować, że nasz ulubiony złoty pierścionek z czasem zmatowieje lub też zacznie zostawiać na skórze ciemny osad.

W Europie zawartość „złota w złocie” wyraża się systemem tysięcznym (75 % czystego złota = 750 ).

24-karatowe – próba 1000 (z definicji)

22-karatowe – próba 916

18-karatowe – próba 750

14-karatowe – próba 585

12-karatowe – próba 500

10-karatowe – próba 417

9-karatowe – próba 375

8-karatowe – próba 333

SREBRO (łac. argentum = jasny, biały)

Srebro swą popularność w przemyśle jubilerskim zawdzięcza swoistej, charakterystycznej barwie – przed odkryciem platyny oraz białego złota jako tworzyw w produkcji biżuterii, srebro pozostawało jedynym nadającym się do tego celu białym kruszcem szlachetnym o pięknym metalicznym połysku i niezwykłej łatwości polerowania. Pierwsze udokumentowane ślady wydobywania srebra pochodzą z Azji Mniejszej z 2500 r. p.n.e. Alchemicy nazywali ten metal Luną lub Dianą i przyporządkowali mu symbol sierpu księżyca. Srebro występuje najczęściej w postaci związków razem z rudami ołowiu, miedzi, cynku i złota. Jako czysty metal spotyka się je dość rzadko. Najbardziej znane, eksploatowane od wieków złoża, występują w Peru i Norwegii. Srebro można spotkać również w postaci naturalnego stopu ze złotem nazywanego elektrum. . Jest bardzo miękkie, do wytwarzania przedmiotów jubilerskich używa się go łącznie z miedzią. Najwyższa zawartość „srebra w srebrze” wynosi 92.5 %, a najczęściej używane oznaczenia to „SS” lub” 925’.

PLATYNA (Pt, łac. platinum)

Platyna występuje rzadziej niż złoto i z tego powodu jest droższa. Twarda, o szaro – białym kolorze, nie śniedzieje. Topi się w bardzo wysokiej temperaturze ( 1770 stopni C ) z racji czego rolę tworzywa jubilerskiego pełni dopiero od końca XIX wieku ( kiedy to wynaleziono narzędzia odpowiednie do jej obróbki ).

Ameryka lat 30-tych szczególnie upodobała sobie ten szlachetny metal – dzięki swej trwałości znakomicie sprawdzała się w realizacji filigranowo – koronkowego stylu epoki. Platynową biżuterię wytwarza się ze stopu z domieszką niklu ( zazwyczaj 10 % ) i cechuje symbolem „Plat”.

Cecha dla wyrobów z metali nieszlachetnych lub z domieszką metali szlachetnych z ilością niższą niż przewiduje dla nich cecha.